ΕΚΘΕΣΗ

Η καμπάνα
Πασίγνωστο είναι πως τα κυριότερα χαρακτηριστικά της Αναγέννησης στάθηκαν ο ανθρωπισμός (ουμανισμός) και ο ατομικισμός (Individualisme). Παραμερίζοντας τα θρησκευτικά δόγματα και ακολουθώντας τα πρότυπα του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού, ο αναγεννησιακός άνθρωπος θεοποίησε το λογικό του ανθρώπου, ύψωσε το κάθε άτομο σε κέντρο και κριτή του κόσμου, καθιέρωσε την αυτονομία της συνείδησης, την ελευθερία σκέψης, έρευνας, έκφρασης, πράξης - και θεμελίωσε τον νεότερο πολιτισμό μας.
Έξι αιώνες αργότερα, και ύστερα από δυο τρομερούς και ανθρωποβόρους πολέμους, που βρισκόμαστε; Μπροστά σ' έναν άλλον ατομικισμό, που αναιρεί πρόρριζα τον αναγεννησιακό - και, συνακόλουθα, τις πολιτισμικές κατακτήσεις του καιρού κείνου.
Απ’ τη μια, ο άκρατος ατομικισμός του πλουτισμού, ο ατομικισμός της απόλυτης χρηματοκρατίας, η αχαλίνωτη επιδίωξη απεριόριστου κέρδους, με όποια θυσία των άλλων, ατόμων (δικών και ξένων) και χωρών ολόκληρων. Και απαραίτητη προϋπόθεση - ο ατομικισμός της επιβολής οικονομικής και πολιτικοστρατιωτικής παγκυριαρχίας, με πρωτολάτες τα άτομα ή τις ομάδες οργανωμένων συμφερόντων, που κρατάνε τα κλειδιά των οπλοστασίων και των χρηματοκιβωτίων. (Άλλωστε, από παλιά, δεν χαρακτηρίζεται «ατομικιστής» όποιος δε νοιάζεται παρά για το τομάρι του και την τσέπη του, αδιαφορώντας για - και εκμεταλλευόμενος τους γύρω του;)
Απ' την άλλη, ο ατομικισμός της βίαιης εξόντωσης των άλλων, ο ατομικισμός της θεοκρατίας και της τρομοκρατίας, ο ατομικισμός της ολοκληρωτικής επιβολής και παγκυριαρχίας ενός θρησκευτικού δόγματος, απόλυτα σκοταδιστικού και τυραννικού, με στρατηλάτες μερικά άτομα, ομάδες, οργανώσεις, που αποτελούν - μην το ξεχνάμε - μια ελάχιστη μειοψηφία ανάμεσα στους απλούς πιστούς αυτής της θρησκείας.
Η απάντηση των πρώτων στους δεύτερους εκτρέφει σαρωτικές πολεμικές επιθέσεις (όπως στο Αφγανιστάν), «προληπτικούς» πολέμους (όπως στο Ιράκ), τεράστιους εξοπλισμούς (προς όφελος ξέρουμε ποιών), τερατώδεις μανιχαϊσμούς («'Η είστε μαζί μας ή είστε με τους τρομοκράτες», «οι διαφωνούντες είναι εχθροί της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της πατρίδας»), συρρίκνωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, στρατοδικεία και στρατόπεδα, κυνήγια μαγισσών, όπου οι αόρατες πυρές είναι πιο φοβερές απ' τις ορατές.
Αποτέλεσμα: Ο δημιουργικός, ζείδωρος, απελευθερωτικός ατομικισμός της Αναγέννησης έχει διαστραφεί σε καταστροφικόν ατομικισμό πάντων κατά πάντων... η λατρεία του ανθρώπινου λογικού έχει εκτοπιστεί από τη βασιλεία του παραλογισμού... η ελευθερία σκέψης και κρίσης αποτελεί κακούργημα... δίκαιο και άδικο, αθώοι και ένοχοι, αλήθεια και απάτη ταυτίζονται, με συνοπτικές διαδικασίες... η ζωή έχει χάσει κάθε αξία (τα άφταιγα θύματα δεν είναι παρά αριθμοί και στατιστικές)... το πέλμα του τρόμου συνθλίβει όλο τον πλανήτη... ο ανθρωπισμός έχει τσαλαπατηθεί από την πιο ακραία απανθρωπία... η λαμπερή Αναγέννηση έχει δώσει τη θέση της σε αμέτρητες, ζοφερές τερατογενέσεις...
Οι πιο φωτισμένοι και φωτοδότες του παλιού εκείνου καιρού οραματίζονταν «έναν εξαίσιο νέο κόσμο» ελευθερίας, αλληλοσεβασμού, αλληλεγγύης - που ο ποιητής John Donne τον συμπύκνωνε έτσι: «Κάθε ανθρώπου ο θάνατος με φτωχαίνει, επειδή είμαι δεμένος με την Ανθρωπότητα». Σήμερα, το όραμα των νέων ατομικιστών είναι να πλουτίζουν ακόρεστα απ' τους άλλους, να κυριαρχούν ανεμπόδιστα πάνω στους άλλους, να θανατώνουν αδίστακτα τους άλλους.
Ο πρόεδρος Μπους διακήρυττε πρόσφατα (20.9): «Κανένας και ποτέ δεν επιτρέπεται να αμφισβητήσει τη στρατιωτική υπεροχή μας». Και, φυσικά, την οικονομική και πολιτικοστρατιωτική παντοκρατορία του. Που διασφαλίζεται με ποιον τρόπο; Μα με τον ανελέητο πόλεμο εναντίον όλων των αμφισβητιών...
Ο επίδοξος κοσμοκράτορας Οσάμα Μπιν Λάντεν ορέγεται να γίνει αρχηγέτης του Ισλάμ, μέγας Χαλίφης, με απώτερο στόχο την εξόντωση κάθε αλλόθρησκου και την εξάπλωση της θρησκείας του - δηλαδή, της εξουσίας του - σ' όλη την Οικουμένη (Ένας απόστολός του που κατοικοεδρεύει στο Λονδίνο, ο «σεΐχης» Αμπού Χάμζα αλ-Μασρί, είναι πιο γραφικά διεξοδικός: «Η δημοκρατία αποτελεί βλασφημία», «οι άνθρωποι που επικαλούνται την ελευθερία σαν δικό τους θεό, καταστρέφουν τον πλανήτη μας», «θα έρθει μια μέρα που όλος ο κόσμος θα είναι υπό τον νόμο του Αλλάχ». Με ποιόν τρόπο; Μα με τον τρόπο των δίδυμων πύργων της Νέας Υόρκης, του Μεγάρου Πολιτισμού της Μόσχας και με τα παρόμοια θεόσταλτα και κοσμοσωτήρια...
Συνακόλουθα: Ένθεν κακείθεν, καταδικάζεται σαν έγκλημα καθοσιώσεως κάθε αμφισβήτηση, κάθε «αιρετική» σκέψη, κάθε ελευθερία αντίθετης έκφρασης, δηλαδή καταδικάζεται ο ίδιος ο άνθρωπος ως έλλογο και αυτοπροσδιοριζόμενο ον...
Μιλάνε και ξαναμιλάνε για «σύγκρουση πολιτισμών» Δύσης και Ανατολής. Αλλά μ' αυτές τις συνθήκες - όπου ο ένας ατομικισμός τρέφει τον άλλον, η μια βία σπηρουνίζει την άλλη, το ένα ολοκαύτωμα συδαυλίζει το άλλο - βαδίζουμε ακατάσχετα σε κατάρρευση του πολιτισμού ολόκληρου, όποιο χρώμα και προσανατολισμό κι αν έχει.
Το ποίημα του John Donne που μνημόνευσα πιο πάνω, καταλήγει: «Μη ρωτάς, λοιπόν, για ποιόν χτυπά η καμπάνα. Χτυπάει για σένα». Χτυπάει για όλους μας. Αλλά ποιοί την ακούνε;

Μάριος Πλωρίτης, Το ΒΗΜΑ, 10/11/2002
Σημειώσεις:
πρωτολάτης = αυτός που ηγείται, που έχει αναλάβει την αρχηγία.
μανιχαϊσμός = πρόκειται για αίρεση του 3ου αι. που ιδρύθηκε από τον Μανιχαίο. Σύφωνα με την αίρεση αυτή ο κόσμος κυβερνάται από τις δυνάμεις του φωτός και του σκότους(καλό και κακό αντίστοιχα). Συνεπώς μεταφορικά χρησιμοποιείται για να δηλωθεί οποιαδήποτε δυαρχική αντίληψη.

ΘΕΜΑΤΑ
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου.

Β1. «Έξι αιώνες αργότερα, και ύστερα από δυο τρομερούς και ανθρωποβόρους πολέμους, που βρισκόμαστε; Μπροστά σ' έναν άλλον ατομικισμό, που αναιρεί πρόρριζα τον αναγεννησιακό - και, συνακόλουθα, τις πολιτισμικές κατακτήσεις του καιρού κείνου»: να σχολιάσετε την άποψη του Μ. Πλωρίτη σε ένα κείμενο 2-3 παραγράφων.

Β2. α) Να καταγράψετε τις λέξεις ή τις εκφράσεις που βοηθούν στη συνοχή μεταξύ των έξι πρώτων παραγράφων και τις σχέσεις που αυτές δηλώνουν. β) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η έκτη παράγραφος του κειμένου;

Β3. α) Να καταγράψετε 3 παραδείγματα συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας. β) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου. γ) συρρίκνωση(5η §), παραλογισμού(6η §), αμέτρητες(6η §), διεξοδικός(9η §), έλλογο(10η §): να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις λέξεις.

Β4. α) Για ποιο λόγο ο αρθρογράφος επιλέγει να αναφερθεί άλλοτε στο α’ πρόσωπο πληθυντικού και άλλοτε στο γ’ πρόσωπο; Αναφέρατε ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση. β) Να βρείτε το σχόλιο της 10ης παραγράφου.

Γ. Ως εκπρόσωπος του σχολείου σας αναλαμβάνετε να παρουσιάσετε σε μαθητές σχολείων της περιφέρειας τις απόψεις σας για την αναγκαιότητα της καλλιέργειας υπερατομικής συνείδησης, ιδιαίτερα στην εποχή μας. Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα κείμενο 500-600 λέξεων.